تبیان، دستیار زندگی
این روزها برای کسانی که در ایران زندگی می کنند، سپهر سیاست عوض شده است، گویی برخی از عناصر آن گم شده، است
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

گمشده شهر سیاست
نشانه

شهر سیاست این روزها دچار ناآرامی هایی است. وآنچه که درآن دیده می شود غفلت از ارکان اساسی است که تا قبل از این بیشتر شاهد تامل و تقید نخبگان جامعه نسبت به آن ها بوده ایم. این غفلت باعث به وجود آمدن فضایی مسموم و ناسالم در عرصه سیاسی کشور شده و موجبات بی میلی و زدگی و همنچنین بی اعتمادی بسیاری را نسبت به عالم سیاست به وجود آورده است. این روزها در عالم سیاست آنچه به وفور دیده می شود تخریب شخصیت ها، تهمت ها، تن دادن به شایعه ها، شکستن حرمت ها، نگاه های نادرست و صفر و صد بین، تک سبب بینی و....... است. برخی از مواقع این گونه رفتارها توسط افرادی صورت می گیرد که از آنان چنین توقعی نمی رود و آدم انگشت به دهان می ماند. افراط در این رفتارها، تا جایی است که انسان شک می کند این افراد به خاطر خدمت به مردم تن به این اعمال دادند یا به خاطر قدرت.

سخنی نگویید که از ارزش شما بکاهد

داشتن آگاهی، دید جامع نسبت به مسائل، رعایت تقوای الهی و نیت خدمت به مردم؛ راه دست یابی به گمشده هایی است که امروز فقدان آنان بیش از هر زمان دیگری در عالم سیاست احساس می شود. مردم و به خصوص مسئولینی که به طریقی در عرصه سیاست دستی دارند چه در عرصه های اجتماعی و سازمان های سیاسی و همینطور رسانه ها باید خود را ملزم به رعایت اصولی بدانند که امروزه فقدان آنان ضربه های بسیاری را به بدنه سیاسی و اجتماعی وارد ساخته، مهمترین این اصول عبارتند از:

تقوای زبان

در ضرورت کنترل زبان و آسیب هایی که در صورت عدم کنترل آن به انسان وارد می شود سخن بسیار گفته شده و بزرگان بسیار بر تامل و اندیشه قبل از سخن گفتن تاکید کرده اند. در حدیثی معروف از امام حسین علیه السلام آمده است که "سخنی نگویید که از ارزش شما بکاهد" اما متاسفانه این روزها عالم سیاست عرصه گفتنی های بدون تامل شده است. چیزی که امروزه در این عرصه زیاد می بینیم: تهمت ها در غیاب اشخاص و بدون ارائه مستدلات و مدارک، شایعات و پخش اخبار غیر موثق و با منبع نامعلوم، رعایت نکردن حرمت اشخاص و بی محابا صحبت کردن بدون در نظر گرفتن شان افراد و همینطور عدم در نظر گرفتن مصلحت ها است. یکی از مواردی که رهبر در این باره بدان متذکر شدند، عدم استفاده از سخنان تحریک آمیزتوسط مسئولین بوده است.

متاسفانه می بینیم که برخلاف توصیه هایی که از امام حسین علیه السلام به ما رسیده است، افراد نه تنها حرمت دیگران را حفظ نکرده بلکه جملاتی را بکار می برند که خود ارزش خود را زیر پا نهاده و لگد مال می کنند. حفظ خشیت الهی و مسئول دانستن خود در برابر گفتار سبب دقت بیشتر درنوع و چگونگی بیان در افراد خواهد شود.

قلم

تقوای قلم

این مورد هم مانند تقوای زبان مشکلاتی جبران ناپذیر به وجود آورده است. البته در این جا ابزار اصالتی ندارد که بخواهد تقوا پیشه کند بلکه منظور صاحب قلم است که می خواهد نظر و افکار خود را در رابطه با شخصی به رشته تحریر درآورد. در اثر بی تقوایی و عدم رعایت حدود و حریم ها در این باره از جمله هتاکی ها، و نسبت دادن اتهامات به دیگران، اشاعه اخبار غلط و همینطور نگارش  تحلیل های ناصواب و منفعت طلبانه، بزرگترین مشکل ایجاد شده بدین وسیله ضربه به پیکره اعتماد افکار عمومی نسبت به رسانه ها و گسیل مردم به سمت رسانه های بیگانه بوده است که رفع آن نیز مستلزم تلاشی شبانه روزی و اصلاح روند فعلی خواهد بود.

رعایت تقوا پیرامون دو نکته بیان شده بدین معنی می باشد افراد با حفظ حرمت افراد که در دین اسلام بر این مهم تاکید شده است و عدم دروغ بستن به دیگری ،همینطور خشیت از پروردگار، رعایت انصاف و کنترل احساسات و تکیه بر منطق در گفتار و نوشتار خود دقت داشته باشند و قلم و زبان خود را مراقبت کنند.

اگر من بخواهم یك توصیه به شما بكنم، آن توصیه این خواهد بود كه بصیرت خودتان را زیاد كنید؛ بلاهایی كه بر ملت‌ها وارد می‌شود، در بسیارى از موارد بر اثر بی‏بصیرتی است

جهت گیری های نخبگان

نخبگان به دلیل بارعلمی و تجربه ای که بر دوش دارند دارای محوریت در جامعه هستند. بر روی هر سخن و عملکرد آنان صدها چشم نظارت دارد. در برخی از مواقع جهت گیری ها و سخنان نادرست آنان موجب گمراهی و سردرگمی عده زیادی خواهد شد و هزینه هایی  را به بار خواهد آورد در مقابل جهت گیری ها و عملکرد صحیح از جانب آنان می تواند از ضررهای بسیاری جلوگیری کند و در هدایت و رهبری افکار عمومی نقش مهمی را ایفا کند. این موارد دقت بیشتر بر روی اعمال و افکار، جهت گیری ها، سخنان و...... را از سوی نخبگان جامعه می طلبد.

پازل

مقام معظم رهبری در دیدار با کارگزاران نظام بر اهمیت این امر تاکید کرده و اینگونه فرموده اند که: " نخبگان بدانند هر حرفى، هر اقدامى، هر تحلیلى كه به آنها كمك بكند، این حركت در مسیر خلاف ملت است. همه‏‌ى ما خیلى باید مراقب باشیم؛ خیلى باید مراقب باشیم: مراقب حرف زدن، مراقب موضع‏گیرى كردن، مراقب گفتن‏ها، مراقب نگفتن‏ها. یك چیزهائى را باید گفت؛ اگر نگفتیم، به آن وظیفه عمل نكرده‏ایم. یك چیزهائى را باید بر زبان نیاورد، باید نگفت؛ اگر گفتیم، برخلاف وظیفه عمل كرده‏ایم. نخبگان سر جلسه‏ى امتحانند؛ امتحان عظیمى است. در این امتحان، مردود شدن، رفوزه شدن، فقط این نیست كه ما یك سال عقب بیفتیم؛ سقوط است."

سکوت نخبگان درایام قبل و بعد از انتخابات و در برخی از مواقع موضع گیری ها و عملکردهای نابجای آنان لطمات زیادی را بر کشور تحمیل کرد و زمینه ای را برای مانور بهتر دشمنان ایجاد و شیرینی حماسه حضور 85 درصدی مردم را دچار تلخی هایی کرد. تا آنجا که رهبر معظم انقلاب  به مردود شدن برخی از نخبگان اشاره کردند.

قانون گرایی

التزام به قانون و متعهد دانستن خود نسبت به رعایت آن سبب ایجاد امنیت و آرامش در جامعه، طی شدن روال انجام امور از مجاری خود، جلوگیری از حرکات احساسی و ایجاد فضا برای سواستفاده دشمنان و همینطور ایجاد ثبات می شود. عده ای از افراد بر خلاف توصیه های رهبری و سایر بزرگان نظام و ایجاد بستر برای رسیدگی به امور خود از این راه از قانون سرپیچی کرده و خواسته و یا ناخواسته سبب بروز مسایل و مشکلاتی دیگر شدند.

عدم تبعیت از قانون از جمله مواردی است که از سوی گروه های متخلف صورت گرفته  و بر خلاف تصور برخی مختص به جریانی خاص نیست. این مورد موجب بروز تخلفاتی در بین نیروهای امنیتی در بازداشتگاه کهریزک شد که رهبری دستور به توقیف این بازداشتگاه و رسیدگی به تخلفات صورت گرفته دادند.

قانون گرایی از اصول مردم سالاری دینی می باشد که در کلام امام نیز بر آن تاکید شده است. نگاه امام خمینی(ره) به قانون و قانونگرایی و التزام عملی به قانون از مهمترین وجوه اندیشه سیاسی ایشان است. در منظر امام خمینی(ره) معیار همه چیز قانون است و حرف آخر را در همه امور قانون می زند و جز با تحقق قانون سعادت فرد و جامعه تأمین نمی شود و اسلام دین قانون است و حكومت در اسلام حكومت قانون. از این رو قانون در اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) والاترین جایگاه را دارد.

نخبگان سر جلسه‏ى امتحانند؛ امتحان عظیمى است. در این امتحان، مردود شدن، رفوزه شدن، فقط این نیست كه ما یك سال عقب بیفتیم؛ سقوط است

توجه به منتقدان

از دیگر گمشده هایی که باز فقدان آن در این روزها مخصوصا در بین رسانه ها احساس می شود عدم توجه به منتقدان است. نقد و توجه به آن سبب رشد، پوپایی و رفع اشکالات و کاستی ها می شود. گاهی در نگاه منتقدان نکاتی دیده می شود که فرد مسئول چون در درون یک مسئله قرار دارد متوجه آن نکات نمی شود، اما انتقاد فرصتی مناسب برای بهره بری برای فهم این کاستی هاست.

اما رسانه ها گاهی به جای اینکه خود در مقام منتقدی مشفق در آیند و به روند بهبود امور در جوامع کمک کنند. منتقدان دیگر را نیز به چشم دشمن پنداشته و بدترین نوشتارها را نثارشان می کنند.

مقام معظم رهبری درباره توجه به منتقدان در مراسم تنفیذ ریاست جمهوری دکتر محمود احمدی نژاد خطاب به دولت دهم در کنار توجه به طرفداران و دشمنان دولت توجه به منتقدان را نیز متذکر شدند و اینگونه فرمودند که: " یك دسته‏ى دیگر هم هستند كه اینها جزو نظامند، با رئیس جمهور، با نظام هیچ دشمنى‏اى ندارند؛ ممكن است منتقد باشند. این منتقدان را بایستى به حساب آورد؛ نظرات آنها را باید شنید؛ آنچه كه قابل فهم است، قابل قبول است، آن را پذیرفت. و من امیدوارم كه همین جور عمل بشود و ان‏شاءاللَّه خواهد شد."

میکروفن

گاهی شبهات و ابهامات مطرح شده، مسایلی کوچک و قابل رفع و گاهی هم سوتفاهمی بیش نیستند که عدم توجه به نقد منتقدان و عدم رفع شبهات و ابهامات خود سببب بروز مشکلات و مسائل عدیده ای می شود که در صورت توجه به آنها چنین مسائلی رخ نخواهد داد.

موضع صریح در برابر دشمنان

گاهی دشمنان درباره برخی از افراد و خطاب به آنها سخنانی می گویند که با هدفی خاص و خارج از شان آنان می باشد که این سخنان نیز هیچ سنخیتی با ابن افراد ندارند که بهترین عکس العمل در برابر این موضع گیری ها و گفته ها اعلام موضع صریح و اعلام برائت از آنان توسط فرد مورد خطاب واقع شده است. اما متاسفانه در این ایام با سکوت برخی از نخبگان روبه رو شدیم که در برابر موضع گیری های دشمنان هیچ نگفته و سکوت کردند که این خود سبب برخی ابهامات، اتهامات و به دور شان آن افراد بود و شایسته است افراد در برابر این مسائل با موضع گیری سریع و روشن خود از برخی گفته ها تبری جسته و نگذارند دشمنان انقلاب از سکوت آنان بهره ببرند. این امر هم با دقت بیشتر در موضع گیری ها، عملکرد افراد تصحیح خواهد شد و همانطور که در کلام معصومین هم آمده که می فرمایند " خودتان را در موضع تهمت قرار ندهید" باید افراد سعی کنند به این گفتار اهتمام ورزیده و با دقت بیشتر خود را از مواضع تهمت که به دلیل سکوتشان ایجاد شده خارج نمایند.

در منظر امام خمینی(ره) معیار همه چیز قانون است و حرف آخر را در همه امور قانون می زند و جز با تحقق قانون سعادت فرد و جامعه تأمین نمی شود و اسلام دین قانون است

بصیرت

بصیرت از گمشده هایی است که شاید فقدان آن بیشترین آسیب را به بدنه کشور وارد ساخت. و نادیده انگاشتن آن سبب پدید آمدن بسیاری از مواردی شد که در این مقاله مورد اشاره قرار گرفته اند.

مقام معظم رهبری در بسیاری از سخنان خود در داشتن بصیرت در امور توصیه کرده اند. داشتن بصیرت در نخبگان از امور مهم مورد تاکید قرار گرفته توسط مقام معظم رهبری می باشد. ایشان تاکید دارند که این افراد علاوه بر ایجاد بصیرت در خود، باید دیگران را نیز به بصیرت سوق دهند.

رهبر معظم انقلاب بصیرت را اصلی ترین نیاز امروز جامعه خوانده، اینطور بیان فرموده اند که: " اگر من بخواهم یك توصیه به شما بكنم، آن توصیه این خواهد بود كه بصیرت خودتان را زیاد كنید؛ بلاهایی كه بر ملت‌ها وارد می‌شود، در بسیارى از موارد بر اثر بی‏بصیرتی است."

در واقع داشتن بصیرت سبب می شود که افراد با دقت بیشتری در سخنان و عملکرد خود رفتار کنند و از ریختن آب به آسیاب دشمن برحذر باشند. و در نگاه به مسایل جاری در جامعه با بینش و قدرت تحلیل درست پیش بروند. از افتادن در گرداب اشتباهات، دام های دشمنان و سطحی بینی بدور باشند.

دست یابی دوباره به این گمشده ها باعث می شود وحدت جامعه که اساسی ترین نیاز جامعه برای پیش برد انقلاب، نیل به سوی پیشرفت و حفظ کشور در مقابل تهدیدات دشمنان و همانطور که امام راحل فرمودند دستاورد مردم و رمز پیروزی و حفظ انقلاب اسلامی ایران است، بیش از پیش حفظ شود و منسجم تر گردد. و دشمن رویای دستیابی به وجبی از خاک این مرز و بوم و سلطه بر آن را با خود به گور ببرد.

عطاالله باباپور

گروه جامعه وسیاست